آیا کارشناس منفرد می‌تواند درخواست کارشناس معین کند؟


مبنای حقوقی درخواستدر مقررات آیین دادرسی مدنی و آئین‌نامه کارشناسان رسمی، اگرچه تصریح مستقیم به این اختیار برای کارشناس منفرد نشده، اما با تفسیر منطقی از اصول کارشناسی، اصل حسن انجام وظیفه و ضرورت ارائه نظریه کارشناسی کامل و مستند، می‌توان چنین اختیاری را برای کارشناس منفرد نیز قائل شد.

 در واقع:
هرگاه کارشناس منفرد، در حین بررسی پرونده، با بخشی از موضوع مواجه شود که از حوزه صلاحیت تخصصی او خارج است، می‌تواند با استناد به اصل امانت و صداقت حرفه‌ای، از دادگاه درخواست تعیین کارشناس معین کند.
 

فرآیند درخواست کارشناس منفرد باید در گزارشی به دادگاه یا مرجع ارجاع‌کننده، ضرورت تخصص مکمل را توضیح دهد و اعلام کند که در بخشی از پرونده نیاز به نظر کارشناس معین وجود دارد.
دادگاه پس از بررسی ضرورت و دلایل تخصصی، در صورت احراز توجیه، با درخواست موافقت کرده و کارشناس معین را تعیین می‌کند.
کارشناس معین پس از تعیین رسمی از سوی مرجع قضایی، در چارچوب مشخص‌شده فقط به همان بخش می‌پردازد.
 

محدودیت‌ها و شروط استفادهکارشناس منفرد نمی‌تواند به تنهایی کارشناس معین تعیین کند یا از شخص ثالث نظر بگیرد مگر با مجوز مرجع ارجاع‌دهنده (دادگاه یا مقام رسمی).
 

مسؤولیت صحت و انسجام گزارش نهایی با کارشناس منفرد باقی می‌ماند؛ بنابراین باید بر نظر کارشناس معین اشراف داشته و آن را در گزارش خود تلفیق و تحلیل کند.
 

اگر موضوع کارشناسی از ابتدا به نحوی باشد که نیاز به چند تخصص دارد، بهتر است از همان ابتدا هیأت کارشناسی مرکب یا چندنفره تعیین شود.
مسؤولیت و حدود نظارتکارشناس منفرد حتی در صورت استفاده از کارشناس معین، موظف به:

نظارت بر حوزه تخصصی مشارکت داده‌شده؛
تحلیل یافته‌ها و نظرات معین؛
و گنجاندن آن‌ها در گزارش نهایی به شکلی یکپارچه و مسؤولانه است.
در صورت اهمال در تحلیل یا استفاده نادرست از نظر کارشناس معین، مسؤولیت انتظامی و حقوقی متوجه کارشناس منفرد خواهد بود.

جمع‌بندی

در نتیجه، کارشناس منفرد می‌تواند در صورت نیاز واقعی و فقدان صلاحیت تخصصی در بخشی از پرونده، از دادگاه درخواست تعیین کارشناس معین کند، مشروط بر اینکه:
این درخواست مستدل و فنی باشد؛
مرجع رسمی آن را تأیید کند؛
و کارشناس منفرد همچنان مسؤولیت کامل صحت، انسجام و نتیجه‌گیری نهایی کارشناسی را بر عهده بگیرد.
 

به عنوان مثال در عمل، کارشناسان منفرد در موارد زیر تقاضای کارشناس معین می‌کنند:پرونده‌های مرکب از چند تخصص مثلاً اختلاف مالی یا مسائل ترافیکی یا تأسیساتی توأم؛ وجود تجهیزات یا امور فنی خاص مانند بررسی سیستم‌های صنعتی، تجهیزات پزشکی، نرم‌افزارها؛ ضرورت برداشت میدانی با ابزار تخصصی مانند دوربین نقشه‌برداری، تجهیزات تشخیص عیب و ...
موارد منع استفاده از کارشناس معین را اینجا ببینید.

مرز صلاحیت و حدود استفاده از کارشناس معین در نظام کارشناسی رسمی

لزوم تسلط فنی کارشناس اصلی بر حوزه مشارکت کارشناس معین